UML jest najpopularniejszym obecnie językiem służącym do graficznego modelowania różnych aspektów działania systemu informatycznego. Każda szanująca się firma szkoleniowa w branży IT ma w swojej ofercie kursy języka UML. Jak zatem powinno się uczyć języka UML, aby uczestnicy szkoleń odnieśli z nich największe korzyści? Wskazówki opisane w tym artykule opracowałem na bazie swojego doświadczenia jako wykładowcy oraz na podstawie opinii zebranych od uczestników szkoleń.

Nauka notacji czy modelowania? 

UML jest standardem bardzo rozbudowanym. Dokumentacja języka UML liczy ponad 1000 stron. Tymczasem znajomość UML-a nie powinna być celem samym w sobie, lecz jedynie środkiem do celu, jakim jest poprawny (tzn. zgodny z rzeczywistością biznesową i wymaganiami klienta) i jednoznaczny opis pewnych aspektów działania systemu. Zwykle można go stworzyć korzystając z niewielkiego, podstawowego podzbioru notacji UML (więcej na ten temat w artykule "Praktyczne korzystanie z języka UML").

To, z czym naprawdę mają kłopoty analitycy i projektanci, to nie znajomość notacji, lecz umiejętność poprawnego modelowania rzeczywistości i rozumienia konsekwencji rozwiązań stosowanych na diagramach. Dlatego kurs powinien być przeznaczony głównie na ćwiczenia oraz na analizę rozwiązań przygotowanych przez uczestników. Warto przy tym porównać kilka rozwiązań, bowiem każde z nich może być dobre przy pewnych założeniach.

Nie znaczy to bynajmniej, że notacja nie jest ważna. Jednak przeznaczanie kursu na szczegółową naukę notacji jest nieporozumieniem. W razie potrzeby, każdy analityk czy projektant znajdzie niezbędne wskazówki odnośnie użycia notacji w dowolnej książce z zakresu UML-a lub pierwszym z brzegu przewodniku po języku UML znalezionym w Internecie. To, czego nie nauczymy się z książek ani z Internetu, to eleganckie i poprawne modelowanie rzeczywistości. I na to warto poświęcić cenny czas szkoleniowy.

Narzędzia do modelowania

Podczas analizy i projektowania systemu, diagramy rysujemy zwykle w jakimś narzędziu do modelowania. Jest to jak najbardziej uzasadnione przy pracach projektowych. Jednak podczas szkolenia powoduje sporo problemów.

Po pierwsze na rynku jest sporo narzędzi do modelowania w UML-u. Różnią się one szczegółami obsługi, ale wszystkie pozwalają tworzyć diagramy w tym samym języku UML. Które narzędzie zastosować na szkoleniu? Co zrobić z osobami, które - np. z powodu polityki swoich firm - muszą korzystać z innych narzędzi?

Załóżmy jednak, że wybraliśmy najpopularniejsze narzędzie i używamy go na szkoleniu. Można wtedy zaobserwować ciekawe zjawisko: uczestnicy zamiast skoncentrować się na samym modelowaniu (tzn. tworzeniu poprawnego diagramu), skupiają się na obsłudze samego narzędzia i "walce" z nim. Zamiast skoncentrować się na merytorycznych konsekwencjach użycia danej konstrukcji, ćwiczą sposoby jej "wyklikania" w narzędziu.

Dlatego w firmie RedPill szkolenia z modelowania w języku UML prowadzimy bez wykorzystania komputerów. Uczestnicy wykonują ćwiczenia przy pomocy takich tradycyjnych narzędzi, jak kartka i długopis oraz tablica i flamastry. Gdy uczestnicy przychodzą na szkolenie i dowiadują sie o tej zasadzie, są zwykle mocno zdziwieni. Jednak najczęściej przekonują się do tej zasady i są z niej zadowoleni.

Nie uważam bynajmniej, że nie należy korzystać z narzędzi do modelowania. Wręcz przeciwnie, jest to podstawowe narzędzie pracy analityka i projektanta. Uważam jedynie, że nie ma sensu poświęcanie na to cennego czasu na szkoleniu z modelowania, ponieważ większość uczestników jest w stanie samodzielnie opanować obsługę dowolnie wybranego narzędzia.

Oczywiście jeśli ktoś z jakichkolwiek powodów nie chce się samodzielnie przebijać przez interfejs użytkownika narzędzia, może wziąć udział w osobnym szkoleniu z obsługi danego narzędzia (RedPill może je poprowadzić w ustalonym terminie jako szkolenie zamknięte).

Z czego jest to szkolenie?

Jak widzimy, korzystanie z języka UML składa się z trzech aspektów:

• znajomości notacji UML,
• znajomości narzędzia do modelowania w języku UML,
• umiejętności eleganckiego i poprawnego modelowania rzeczywistości przy użyciu języka UML.

Jeśli planujemy udać się na szkolenie z języka UML, warto najpierw zastanowić się i odpowiedzieć sobie na pytanie, których spośród wymienionych aspektów chcemy się nauczyć. Warto też przeanalizować programy dostępnych szkoleń i ustalić (lub po prostu spytać organizatorów), czego tak na prawdę na nich się uczy. Jeśli nasze oczekiwania są zgodne z profilem szkolenia, to jest to zapewne szkolenie dla nas.

Z mojego doświadczenia jako analityka oraz osoby prowadzącej szkolenia z UML-a (nazywanej czasem trenerem, jakby to był sport) wynika, że uczestnikom największą trudność sprawia nie sama notacja UML ani obsługa narzędzi do modelowania, ale poprawne modelowanie rzeczywistości. Dlatego szkolenia RedPill są poświęcone przede wszystkim modelowaniu i prowadzone bez użycia komputerów.

Szymon Zioło

Dodaj komentarz